ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC، تفاوت زیادی با ارز سنتی (فیات) صادر شده توسط یک بانک مرکزی ندارد. می‌توان CBDC را به‌عنوان نسخه دیجیتال ارز فیات تعریف کرد با این تفاوت که از مزایای دارایی‌های دیجیتال برخوردار است.

این ارز دیجیتال با نسبت ۱:۱ به ذخایر فیات متصل می شود، یعنی به ازای هر ارزی که به صورت دیجیتال ایجاد می شود یک ارز در بانک مرکزی از سیستم حذف می شود. CBDC به دلیل کارمزد کمتر و ماهیت پرسرعت خود، روشی ارزان تر و کارآمدتر برای مدیریت وجوه به شهروندان ارائه می دهد. با استفاده از فناوری بلاک چین (Blockchain)، یک CBDC به طور ایده آل مزایای انواع ارزهای دیجیتال را فراهم می کند. مانند کارهای بانکی بدون نیاز به حضور بانک و به صورت آنی، بدون اشکالاتی مانند نوسانات احتمالی.

آیا حضور CBDC روندهای بانکداری را تغییر خواهد داد؟ کاملاً محتمل است. هدف این راهنما، بحث در مورد ارز دیجیتال بانک مرکزی خواهد بود و بررسی اینکه آیا جانشین شایسته ای برای روش های مالی سنتی است یا خیر.

چگونه فناوری می تواند امور مالی را متحول کند؟

جهان به سمت جامعه ای “بدون پول نقد” پیش می رود. کشور انگلستان در سال ۲۰۲۰، در پرداخت های انجام شده از طریق پول نقد ۳۵ درصد کاهش داشت. تقریباً از هر شش پرداخت، یکی به صورت نقدی و پنج پرداخت دیگر به صورت دیجیتالی از طریق کارت عابربانک یا کارت اعتباری انجام می شود.

در حالی که ترس از کووید-۱۹ مطمئناً بر استفاده انگلستان از پول نقد فیزیکی بی تأثیر نبوده است، بعید است که شهروندان به دلیل راحتی ارائه شده توسط پرداخت های دیجیتال، به پول نقد برگردند. خرید کردن، تحویل غذا و ارائه خدمات نیز به طور فزاینده‌ای در حال آنلاین شدن هستند و از تغییر جهان به سمت پرداخت‌های غیرنقدی حمایت می‌کنند. بیش از ۸۰ درصد از مصرف کنندگان در سراسر جهان در سال ۲۰۲۰ به صورت آنلاین خرید کردند و پیش بینی می شود فروش تجارت الکترونیک ایالات متحده در آینده نزدیک به ۶.۵ تریلیون دلار برسد.

گویا توقفی برای قطار تحولات دیجیتال وجود ندارد. این یعنی یک دارایی دیجیتال صادر شده توسط بانک مرکزی، گام منطقی بعدی برای رشد اقتصاد است.

ارز دیجیتال بانک مرکزی چگونه کار می کند؟

کارکرد یک CBDC مشابه دارایی های سنتی است، با این تفاوت که به شکل کاملاً دیجیتالی صادر می شود. کاربران یک کیف پول دیجیتال خواهند داشت که از طریق تلفن همراه یا سایر دستگاه های دیجیتالی قابل دسترسی است. آنها می توانند از طریق دستگاه های تلفن همراه خود، موجودی خود را بررسی کنند، پول انتقال دهند و وجوه صادر شده توسط دولت مانند اظهارنامه مالیاتی را دریافت کنند.

اکنون، ویژگی های دیجیتال ارائه شده توسط یک CBDC چندان متفاوت از یک حساب بانکی سنتی نیست. تفاوت در چیست؟ تفاوت اصلی، در استفاده از فناوری بلاک چین است.

فناوری بلاک چین امکان پرداخت تقریباً آنی و تقریباً بدون کارمزد را فراهم می کند. به این ترتیب، شهروندان می‌توانند به‌جای اینکه روزها یا هفته‌ها منتظر بمانند، فوراً پرداخت‌های دولتی را دریافت کنند.

در حالت ایده‌آل، همه شرکت‌های داخل یک کشور باید در بلاکچین بانک مرکزی وجود داشته باشند، به این معنی که هر کسی می‌تواند وجوه خود را سریع و ارزان جابه‌جا کند، نه فقط بانک ها. بخشی از این سرعت و کارایی به دلیل حذف واسطه ها رخ می دهد.

اساساً، یک بانک مرکزی می‌تواند به جای ارسال پول به بانک‌های مختلف با سیاست‌ها و کارمزدهای متفاوت، پول را مستقیما برای شهروندان ارسال کند. آیا CBDC در مورد حذف واسطه ها (بانک های تجاری) است؟ دقیقا. CBDC به جای توزیع ارز فیات بین بانک های سراسر کشور، یک نقطه مرکزی برای منشاء همه ارزهای فیات ایجاد می کند.

فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT)

بلاک چین همچنین به عنوان یک دفتر کل غیرقابل تغییر عمل می کند که به طور خودکار تمام پرداخت های انجام شده در سراسر شبکه را انجام می دهد. دولت‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای برای تاریخچه غیرقابل دستکاری تراکنش‌ها به دفتر کل نگاه کنند.

با متحد کردن تراکنش ها و حرکات پولی، دولت‌ها دید کاملی از وضعیت اقتصاد کلان شهروندان خود خواهند داشت و می‌توانند بر اساس این اطلاعات عمل کنند.

با این حال، طراحی شبکه‌های بلاک چین اساسا به صورت باز است، به این معنی که هر کسی می‌تواند به تراکنش‌های مردم نگاه کند. بانک‌های مرکزی برای ایجاد حریم خصوصی برای شهروندان خود، از شکل تغییریافته بلاک چین به نام فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) استفاده می‌کنند.

شبکه‌های DLT دارای مجوز ورود هستند، به این معنی که فقط برخی از سازمان ها اجازه مشاهده اطلاعات خاص را دارند. به این ترتیب، بانک های مرکزی می توانند تنها به کارکنان خود یا سایر سازمان ها اجازه دهد که به اطلاعات شبکه مردم دسترسی داشته باشند، نه اینکه این قابلیت برای همه کاملاً باز باشد(مانند بیت کوین یا اتریوم).

اساساً، بانک‌های مرکزی ماهیت غیرمتمرکز یک بلاک چین را متمرکز می‌کنند اما از مزایای دیگر آن بهره می‌برند. دولت کنترل کل شبکه را در دست دارد، اما با پرداخت‌های سریع‌تر و کارآمدتر، به طوری که کل کشور از یک اکوسیستم مالی یکپارچه دیجیتالی برخوردار شود. یک قلمروی دیجیتالی که در آن همه کاربران به مزایای CBDC مانند پرداخت، تجارت یا مالیات دسترسی دارند.

CBDC همچنین می تواند به عنوان راهی برای بانکداری افراد بدون بانک بانک های تجاری عمل کند. مردم برای مشارکت در اقتصاد کشور دیگر نیازی به داشتن حساب بانکی ندارند. در عوض، پول خود را از طریق دستگاه های دیجیتالی مانند گوشی های هوشمند، تبلت ها یا لپ تاپ ها مدیریت می کنند.

یک ارز دیجیتال صادر شده توسط بانک مرکزی توسط وجوهی که در ذخایر بانک مرکزی نگهداری می شود، پشتیبانی می شود. به این ترتیب، بانک مرکزی همچنان می‌تواند پول چاپ کند و یا نرخ بهره را در کنترل خود داشته باشد.

آیا CBDC کاملا جایگزین پول نقد می شود؟ بعید است. اکثر دولت ها برنامه ریزی می کنند که CBDC به عنوان مکمل ارز فیات کار کند و در عین حال اکوسیستم دیجیتال را نیز توسعه دهد.

مزایا و معایب ارز دیجیتال بانک مرکزی

مزایا: کارایی، در دسترس بودن، حذف واسطه ها، امنیت

معایب: کنترل کامل، کم شدن حق انتخاب مردم در خدمات بانکی، ریسک

وضعیت مقررات CBDC

ارز دیجیتال بانک مرکزی فقط یک ایده و رویا نیست. کشورهای زیادی در سراسر جهان در حال بررسی مقررات CBDC هستند و برخی نیز در حال حاضر در حال آزمایش این ایده هستند.

به عنوان مثال، روسیه ادعا کرده بود که نمونه اولیه پلتفرم روبل دیجیتالی را اوایل امسال عرضه خواهد کرد. این کشور در حال تلاش برای تغییر قوانین مختلف برای سازگاری با چنین تغییری است و یک برنامه آزمایشی برای اجرای CBDC توسط ۱۲ بانک را دارد.

سنگاپور، یکی از خوشبین ترین کشورهای جهان نسبت به بلاک چین، در حال ساخت یک CBDC با مشارکت نهادهای خصوصی است که آن را «معادل دیجیتالی اسکناس های امروز» می داند.

در فرانسه، بانک مرکزی یک آزمایش ۱۰ ماهه را به پایان رساند که در آن ۵۰۰ موسسه یک CBDC صادر شده توسط بانک دو فرانس (Banque de France) را آزمایش کردند. نهادهای درگیر، اوراق قرضه دولتی و توکن های اوراق بهادار را معامله می کردند و این معاملات را از طریق ارز صادر شده توسط بانک مرکزی تسویه می کردند.

منبع